356
agendum sit, quaque via et ratione procedendum, ut ad id, quod
intenditur, possit pervenire. Princeps vel domesticis vel esternis con¬
siliis vult fidem adhibere, si cum externis cohaeret iam et nunc satis
superque cum principibus deliberatum fuit et ab iis modus procedendi
in negocio ita clare praescriptus, ut errari difficile possit. Fuit quoque
consultum cum Summo Pontifice nec fuit, qui non iudicaverit nego¬
tium recte et ex sententia confici posse dummodo, Ser tas S. pie aggre¬
diatur et viriliter pergat, et S. S*“ 3 non consilio solum, sed ope etiam
auxilio ita prospexit in praesenti, et etiam pollicita est inposterum,
se quotiescunque necesse fuerit, 4 ) omnibus Ser tis S. rebus praesto fu¬
turam, ut non temere sperandum sit, quin negotium eum, quem
optamus exitum habiturum sit, si domesticis quoque consiliariis vult
adhaerere, ipsi licet ea fuerint mente et sententia, ut priusque collo¬
caretur praesidium tentaretur an vellent salutaribus S. S tls monitis
morem gerere, omnes tamen iugiter senserunt, si principis decreto
publicando heretici non acquiescerent, Ser ,cm S. debere omnino prae¬
sidium ponere statuumque facere separationem.
Quare ex iis, quae supra commemorata sunt, facile colligitur
principem in conscientia tutum esse non posse, quo minus si forte
evenerit, ut heretici non obtemperent, ipse tunc faciat separationem
praesidiumque ponat, et hoc principi obscurum esse non debet. Atque
a nobis ita dictum volumus, ne si aliquis, ut non temere timendum
est, in religione claudicans nova proponeret deliberataque et S. S ü per
literas sancte promissa pervertere atque dissolvere conaretur nego-
ciumque in longinquum vel potius in perpetuum producere, 5 ) eidem
principis aures ullo modo patere debeant et hac una in re potissimum
omnis difficultas et discrimen consistit, nam illud nihil aliud esset
quam quaerere excusationes vanas in peccatis, et principes et prae¬
cipue S. S ,as facile perciperent, quod una sublata difficultate statim
altera emergit non zelo Dei, sed tantum ut nihil in negotio perficiatur.
Veruntamen cum ea sit pietas Ser tls S. ea in catholicam religionem
animi propensio, qua maior desiderari non potest, nemini dubium est,
quin omnia alacri constantique animo effectura sit, cum incongruum
sit, atque indecorum principes per legatos consulere, et mox eorum
auditum salutare consilium propter pravam privatorum homininum
opinionem contemnere.
4 ) Vgl. Nr. 1, Anm. 26, und Nr. 93, S. 258.
5 ) Diesbezügliche Schreiben Erzherzog Karls von 1578 nach der Brücker
Pazifikalion und von 1581 nach der Suspendierung des Religionsdekretes (Arch.
Val. Principi 36, j. 153 r ; Loserth, FRA 11/50, S. 2—3 und 241—243).
