98 V. AbhandluBg: Scliönbacli. Die Sermones vulgares des Jakob von Vitry waren übrigens noch für andere Prediger unter den Minderbrüdern der Zeit Bertholds vorbildlich geworden. Die von mir aus Pitras mangel haftem Text ausgeschriebene Stelle war schon Barthelemy Hau- reau aufgefallen, der sie im Journal des Savants 1888, S. 416, übersetzte und in den Notices et Extraits des Manuscrits XXXII, 2 (1888), S. 304, aus der besseren und reicheren Fassung des Man. lat. de la Bibliothbque Nationale Nr. 17509, fol. 116, ab druckte. Dort hat er bereits angemerkt, daß diese Stelle auch von dem Minoriten Guibert de Tournay ausgeschrieben wor den ist (er zitiert dafür Man. lat. de la Bibliotheque Nationale Nr. 9606, fol. 32 v°), der auf Befehl Papst Alexanders IV. seine populären Predigten redigiert und bald nach 1261, dem Todes jahre des Papstes, herausgegeben hat (vgl. Lecoy de la Marche, La chaire frang., au XIII 0 siede, 2° fidit., p. 149. 509). Ich be nutzte diese Predigten in der Handschrift Nr. 524 der Univer sitätsbibliothek zu Graz, wo sich die Stelle in dem sermo se- cundus de mercatoribus fol. 203 d findet: et nota diligenter auctoritatem Eccli. (26, 28) supradictam: difficile exuitur negotians etc. et non justificabitur caupo a pec- catis labiorum et a verbis fallacibus et mendaciis. unde alia translatio dicit: difficile exuitur negotians a crimine mendacii. unus jurat: Jan tum valet', alius affirmat: ,tantum non valet'. illi in angulis merces suas vendunt et suarn collocant sta- tionem, ubi melius latere et fallere possunt. hii tenent forum suum falsi tabernarii, qui cum dolosis mensuris vinum vendunt. alii 11 pro 12 accomodant. alii taxillos et candelas ad ludum emungendo pecuniam ministrant. falsi advocati linguas suas venales exponunt, ita quod in articulo mortis loqui non possunt, quippe qui linguas suas vendiderunt. liic campsores denarios rescindunt, aurifaber stagnum argento miscet. falsi apoteccarii ex corruptis et veteribus speciebus electuaria conficiunt. ven- ditores pannorum cum ulnis decurtatis pannos mensurant. car- nifices carnes infectas et diu reservatas, pisces putridos ven- dendo plures necant. venditores equorum morbos eorum abscondunt et celant, equos furfure biflant. actionarii (= Agenten, Du Gange 1, 63) rustusarii (1. rusticarii?) ex parte ementis et vendentis pecuniam accipiunt. — (204 ,a ) ergo illi abhominabiles estimantur, qui, justitiam Domini minime considei'antes, per immoderatum