114
Schulte.
c. Cum äutem X. de jure patron. III. 38:
,Si laicus unum episcopo praesentet et postea alium, arbi-
trio episcopi relinquitur, quis eorujn alteri praeferatur. Si autem
clerici vel monacbi praesentationem fecerint, prior tempore et
praesentatione potior erit in jure. §. Nota, eo ipso, quod venit
contra factum suum, videtur reprobare primum. §. Item cum
duo praesentantur a laico, episcopus potest, quem voluerit, gra-
tificare; et ita est locus gratificationi, quod verum est, cum
dubitatur, quis potior sit. §. Item in praesentato a patrono cle-
rico melior est conditio primo praesentati/
Auf Controversen oder die Literatur wird nicht einge
gangen. Citate aus dem Decrete und den Decretalen sind
häufig, weniger um den Inhalt des Capitels zu erörtern, als um
anzudeuten, wo der Gegenstand noch behandelt ist. Die Be
merkungen zu den aus den Compilationes antiquae in die Gre
gorianische Sammlung übergegangenen Stellen bieten lediglich
eine Zusammenstellung aus den altern Casus und Notabilia.
Dies lehrt die oberflächlichste Vergleichung des Anfangs: Tit.
de constitutionibus: 1 ,Canonum statuta. §. In hoc capitulo
dicitur, quod canones debent ab omnibus observari et secundum
eorum auctoritate, non secundum proprium vel ingenium debet
iudex judicare. §. No. neminem suo sensu uti debere.
Cognoscentes. Hic dicit Gg., quod antequam constitutio
emanaverit, contra faciens non est constitutionis transgressor,
et quod constitutio ad futura tautum respicit, nec extenditur
ad praeterita. §. No. neminem puniri sine culpa. §. Nota con-
stitutionem respicere futura tantum. §. No. neminem ligari
constitutione, antequam ad cum perveniat/
Die Bemerkungen zu denjenigen Decretalen, welche von
Gregor IX. selbst herrühren, sind meist mager, bieten oft keine
Notabilia, so dass man daraus den doppelten Schluss ziehen
darf, dass der Verfasser kein selbstständiges productives Talent
besass und für diese Decretalen keine Vorarbeiten benutzen
konnte.
XXXVIII. Der innere Werth der Arbeit ist ebensowenig
von Bedeutung, als sie zum Verständniss der Decretalen
1 Man vergleiche damit die Mittheilungen in meiner Literaturgesch. der
Comp. ant. Wien 1870, Seite fg.